Duende

30 Eylül'de MUBI'de gösterime giren Türkiye'de Caz belgeselinin yönetmeni Batu Akyol'la ülke topraklarında cazın tarihsel yolculuğu.

Batu Akyol'la Türkiye'de cazın dünü, bugünü ve geleceği

Müzikli Mevzular olarak bize en çok sorulan sorular müzik bilimleri alanına merakı olan ya da bu alanda eğitim almak isteyenlerden gelen kitap önerileri üzerine oluyor. Hem bu sorulara cevap vermek hem de kendi okuyup beğendiğimiz kitaplardan bir çeşit bibliyografi oluşturmak adına bir tavsiyeler serisine başlıyoruz. İlk bölümde Batı müziği, Osmanlı/Türk musikisi alanında 4 tarih kitabını ve bir de Cumhuriyet dönemiyle ilgili bir popüler kültür tarihi çalışması diyebileceğimiz nitelikte bir kitabı tanıtacağız. Elbette ki bunlardan başka da pek çok ve nitelikli akademik çalışmalar, makaleler ve kitaplar mevcuttur; fakat biz kendi okuyup deneyimlediklerimiz üzerinden ilerleyeceğiz. Tavsiyelerinizi bizimle paylaşırsanız onları da inceleyip listelerimize eklemek isteriz.&nbsp;Tanıtacağımız kitapları farklı satış kanalı ve mağazası üzerinden bulabilirsiniz. Fakat bizim önerimiz senelerdir müzik üzerine yayıncılık yapan, ülkede pek çok müzik kitabının basılmasını ve çevirilmesini sağlamış, sloganları da “Müziği okuyabilirsiniz…” olan <a fr-original-style="" href="https://www.pankitap.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pan Yayınları</a>. Bir de kitapların arasında yeni baskıları olmayan ve satışta bulunmayanlar da var, onlar için de sanal veya gerçek sahaf turları öneriyoruz.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; <a fr-original-style="" href="https://www.pankitap.com/muzik-tarihi-1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Müzik Tarihi&nbsp;</a>(Ahmet Say, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1997, 3. Baskı)&nbsp;</li></ul>İlk baskısı 1994 senesinde yapılan bu kitap kronolojik anlatımı ve detaylı içeriğiyle bir başucu kitabı olmasının yanı sıra Ahmet Say’ın şahsına münhasır üslubuyla gayet rahat okunan, akıcı da bir eser. Bildiğim kadarıyla pek çok müzik okulunda kaynak kitap olarak da kullanılıyor, keza antik dönemden günümüzde uzanan geniş içeriğiyle Batı müziği tarihinin gelişimi, müzik formları, eserleri ve müzisyenleri konusundaki en temel bilgileri içeren, başvuru kitabı niteliğinde bir eser.&nbsp;Ahmet Say’ın kaynakça niteliğindeki 4 ciltlik <a fr-original-style="" href="http://www.ahmetsay.com.tr/muzikana.htm" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Müzik Ansiklopedisi</a> diğer müzik kitapları da yine tüm müzik meraklıları ve araştırmacılarına tavsiyemizdir.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.pankitap.com/muzik-tarihi-2" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Müzik Tarihi</a> (İlhan Mimaroğlu, İstanbul: Varlık Yayınları, 2019, 13. Baskı)&nbsp;</li></ul>Bir başka Batı müziği tarihçe çalışması da çok yönlü müzik insanı İlhan Mimaroğlu’nun 1961 yılında ilk kez yayınlanan ve ilerleyen yıllarda genişletilmiş yeni baskılar yapan Müzik Tarihi kitabı. “Eski Uygarlıklarda Müzik” girişiyle Hint, Çin, Mısır, Yunan gibi uygarlıkların antik dönem müzikleriyle başlayan kitap yine kronolojik bir yapı izleyerek Batı müziğinin dönemlerini inceliyor ve “Türkiye’de Bestecilik” konusuyla bu kronolojiyi bitiriyor. Kitabın ek bölümleri olarak verilen son kısmında ise konservatuarlar, müzik eleştirmenliği, sinemada müzik gibi güncel alanlar da tartışılıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.pankitap.com/opera-tarihi-cilt-1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Opera Tarihi</a>&nbsp;(Cevad Memduh Altar, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Kültür Bakanlığı Yayınları)&nbsp;</li></ul>Tam 4 ciltten oluşan bu bir nevi mini ansiklopedi serisini ben sahaf gezintileriyle tamamladım. O yüzden elimdeki ciltlerin 1. ve 2.si 1974 ve 1975 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı baskılarıyken, 3. ve 4. cilt ise 1981 yılında Kültür Bakanlığı Yayınları’ndan çıkmış. Fakat siz seriyi bütünlüklü olarak edinmek isterseniz iyi haber Pan Yayınları’ndan, serinin tamamı 2000-2001 tarihlerinde yeniden basılmış.Opera sanatının uzak geçmişteki ilk izlerinden başlayarak son çağlara kadar olan 300 yıllık gelişimini anlatan bu seri Jacope Peri ve ilk operalar ile başlayıp Cumhuriyet dönemiyle son buluyor. &nbsp; &nbsp;&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.yapikrediyayinlari.com.tr/osmanli-turk-musikisinin-kisa-tarihi.aspx" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Osmanlı / Türk Musıkisinin Kısa Tarihi</a> (Cem Behar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015)&nbsp;</li></ul>Diğer kronolojik yapılı tarih kitapların aksine bu eserde Osmanlı/Türk musikisi farklı temalar ve konular üzerinden inceleniyor. Kitap, Cem Behar’ın farklı dönemlerde yazdığı 8 makalenin yer aldığı 4 temel bölümden oluşuyor. Bu bölümlerde 1603-1839 yılları arasının anlatıldığı bir tarihçe, müziğin mekânsal boyutu ve virtüözite ile üslup kavramları, İsmail Dede Efendi, yazılı müzik metinleri ile Mevlevi ayinleri yer alıyor.&nbsp;Cem Behar hocanın Osmanlı/Türk musikisi konusunda bu kitap dışında da kitaplaştırılmış pek çok çalışması mevcut. Pan ve Yapı Kredi gibi farklı yayınevlerinden farklı zamanlarda çıkan “Aşk Olmayınca Meşk Olmaz – Geleneksel Osmanlı/Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal” ve “Musıkiden Müziğe – Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik” gibi diğer kitapları da meraklılarına tavsiyemdir.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="http://dukkan.agackakan.org/urun/100-sarkida-memleket-tarihi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">100 Şarkıda Memleket Tarihi</a> (Murat Meriç, İstanbul: Ağaçkakan Yayınları, 2016, 1. Baskı)&nbsp;&nbsp; &nbsp;</li></ul>Murat Meriç’in "Şarkılı Memleket Tarihi"&nbsp;isimli söyleşilerinden kitaplaşan bu çalışma klasik bir tarih kitabı değil. Bu bağlamda akademik bir Batı veya Türk müziği tarihçesi arayanlar için ters köşe olabilir. Fakat böylesine kapsamlı ve müzik temelli bir yakın tarih incelemesinin de pek fazla muadili yok açıkçası. Kitap, Meriç’in memlekette ve dünyada olan bitenler üzerine yazılmış şarkılardan 100 tanesini seçip kronolojik bir sıralama ve kendince önemli gördüğü öbekleri ayırdığı bir bölümleme ile sunduğu müzik temelli bilgi ve olaylardan oluşuyor. Yeni harflerin kabulü üstüne yazılan Harfler Marşı’nın hikayesi ile başlayan kitap Türkçe Ezan’dan Kızıldere’ye, darbelerden uzaylılara yakın tarihimizin kilit olayları ve gündemlerini döneminin şarkılarıyla anlatıyor. Kitapta geçen şarkıları dinleyebilmemiz için her bölümde bir de QR kodu bulunuyor.&nbsp;

Müzikli Mevzular

Müzik Bilimleri için Bibliyografya Tavsiyeleri #1: Tarih Kitapları 

Herkes için Etno/Müzikoloji #2

• Elektronik müziğin öncüsü olarak anılan ve Atlantic Records'a bağlanan Finradar isimli plak şirketiyle zamanın alternatif müzisyenleri bünyesinde toplayan İlhan Mimaroğlu'nun Columbia-Princeton Müzik Merkezi'nde kaydettiği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://open.spotify.com/album/2G4IrmveiWoH0yMAZDPfbe?si=JcQ-A2ReSya1G7cSH8SeWQ">ilk denemelerinden</a> birine kulak verin. Mimar Kemaleddin'in oğlu olan müzisyenin hayatını anlatan, Serdar Kökçeoğlu tarafından çekilen belgeseli <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.heimatlosfilms.com/documentary">Mimaroğlu</a> için ise biraz sabretmek gerekli.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-05-09T16:31:14.837Z.jpeg" alt="mimar"><figcaption>İlhan Mimaroğlu'nun eşi Güngör Mimaroğlu'nun hayatı da âdeta bir uyanış hikâyesi.&nbsp;</figcaption></figure>

İlhan Mimaroğlu ile ilgili hikayeler